جایزه نوبل فیزیک ۲۰۲۵ رسید به سه دانشمند سرشناس: «جان کلارک»، «میشل دووره» و «جان مارتینیس». این سه نفر بابت تحقیقاتشون در زمینه مکانیک کوانتومی، مخصوصاً آزمایش‌هایی که پایه‌گذار کامپیوترهای کوانتومی امروزی شدن، مورد تقدیر قرار گرفتن. کمیته نوبل گفت امروزه هیچ تکنولوژی پیشرفته‌ای وجود نداره که از مکانیک کوانتومی بی‌نیاز باشه — از موبایل و دوربین گرفته تا کابل‌های فیبر نوری. خبر برندگان توسط آکادمی سلطنتی علوم سوئد در استکهلم اعلام شد و جایزه ۱۱ میلیون کرونی بین این سه نفر تقسیم می‌شه.

جایزه نوبل 2025

⚡ از نظریه عجیب تا قلب تکنولوژی‌های مدرن

اون موقع شاید هیچ‌کدومشون فکر نمی‌کردن این کشف یه روزی اساس ساخت چیپ‌های کوانتومی بشه. مکانیک کوانتومی درباره دنیای ریز و عجیبه؛ جایی که ذراتی مثل الکترون می‌تونن کارهایی بکنن که در فیزیک معمولی غیرممکنه، مثل عبور از سد انرژی، پدیده‌ای که بهش می‌گن «تونل‌زنی». کلارک و تیمش ثابت کردن که این رفتار فقط به دنیای زیراتمی محدود نیست و حتی خودشون تونستن اون رو توی مدارهای الکتریکی واقعی هم بازتولید کنن. همین کشف ساده اما عمیق، پایه‌ی اصلی شکل‌گیری تراشه‌های امروزی در کامپیوترهای کوانتومی و برنده شدن جایزه نوبل فیزیک ۲۰۲۵ شد.

💻 میراثی که هنوز ادامه دارد

امروز تقریباً همه ابزارهای الکترونیکی به نحوی از این کشف استفاده می‌کنن و در سطح پیشرفته‌تر، همین اصول دارن دنیای جدیدی از محاسبات کوانتومی رو می‌سازن. پروفسور کلارک در گفت‌وگوی تلفنی بعد از اعلام برندگان گفت: «کشف ما اساس توسعه‌ی کامپیوترهای کوانتومیه و خیلی‌ها الان دارن روش کار می‌کنن.» جامعه علمی هم واکنش مثبتی نشون داد. پروفسور لزلی کوهن از کالج امپریال لندن گفت: «این خبر واقعاً فوق‌العاده‌ست. کارشون پایه‌گذار Qubitهای ابررساناست، که قلب سخت‌افزاری دنیای کوانتوم به حساب میان.»

💙 سرفصل‌های مقاله